Oorlogsmonument

gevelsteen

Op 7 augustus 1945 komen burgers uit Halsteren bijeen in café M. Heeffer om te komen tot "het oprichten van een comité uit de Halstersche burgerij, welk tot doel zal hebben t.z.t. een monument in Halsteren op te richten voor de gevallen Halstersche strijders 1940 -1945." Diezelfde avond is het comité Oorlogsmonument Halsteren een feit. In het comité hebben zitting: H.J. Ensink, A.J.P.J. van Rijen, M. van Elzakker, A. Grijns, L.C.G.M. de Leeuw en P.C. Luijks.

Op 15 en 16 september 1945 wordt met de hulp van de buurtverenigingen in Halsteren en Lepelstraat alle burgers benaderd met het verzoek een geldelijke bijdrage voor het monument te leveren. In december 1945 heeft het comité via het Rijksbureau voor de Monumentenzorg een architect en een kunstenaar toegewezen gekregen, respectievelijk G. Stomps en Niel Steenbergen.
Het ontwerp van Steenbergen voor een bronzen beeld dat Sint-Joris voorstelt, wordt "op de hierarchieke weg" afgewezen. Het beeld wordt vervolgens wel goedgekeurd door het comité in Helmond, waarna Steenbergen een gedenksteen ontwerpt.

Het monument mag niet meer dan fl. 4500,-- kosten. Op 13 december 1950 schrijft Steenbergen naar het comité in Halsteren: "Een gedenkteken zou op de plaats waar wij het hadden geprojecteerd uitnemend tot zijn recht komen. Wanneer het comité besluit dit te doen, dan zou dit gezien de kosten een klein geval moeten worden met een kleine bekroning."
Het comité Oorlogsmonument Halsteren is tegen dit voorstel: het wil een vrijstaand beeld. Steenbergen ziet dit voorstel, mede gezien de beperkte geldelijke middelen, niet zitten en werkt toch zijn voorstellen voor een hardstenen "epitaaf" uit.

Het gipsen model wordt goedgekeurd door het Rijksbureau voor de Monumentenzorg. Vervolgens laat Steenbergen in niet mis verstane woorden op 9 juni 1951 aan het comité weten dat dit zijn definitieve ontwerp is en dat hij anders van de opdracht afziet.
Het comité geeft toe. Het ontwerp wordt op 6 mei 1952 goedgekeurd door de staatssecretaris van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen.

Uiteindelijk wordt het een hardstenen gedenkplaat in neo-renaissancestijl bestaande uit drie delen:in de boogzwik is 'Virtus' (de Deugd) afgebeeld. Op de plaat eronder zijn de namen van de oorlogsslachtoffers uit Halsteren en Lepelstraat die in Nederland, Nederlands-Indië en het verzet omkwamen, gebeiteld. De gedenkplaat wordt aan de onderzijde afgesloten met twee zeemeerminnen die een rond schild met het wapen van Halsteren vasthouden.
Op 20 juni 1953 wordt de gedenksteen onthuld en vervolgens overgedragen aan de gemeente Halsteren.

Technische gegevens: zwarte Namense hardsteen, 300 x 140 cm.

Literatuur

Piet Hoedelmans, Adrienne Wagenaar, Ineke de Wolff,'De bevrijding van West-Brabant, september 1944-mei 1945: een streek en haar bewoners temidden van verwoesting en oorlogsgeweld', Roosendaal 1994, p. 54 en 55.

Particulier initiatief