Esperanto / Zamenhofmonument

cultuur-historisch

In 1926 wordt de Rooms Katholieke Esperanto-studieclub opgericht door de Rooms Katholieke Militaire Vereeniging in Bergen op Zoom. De naam van deze Esperantovereniging luidt: Nia Katolika Idealo (NKI). In juli 1931 wordt binnen de NKI het idee geboren een "Zamenhofmonument" te realiseren. Er worden drie ontwerpen geleverd waarvan dat van Mario Santuz het winnende is: een "naald met wereldbol".
Ondanks bezwaren over de kwetsbaarheid van het monument door de directeur van gemeentewerken, aanvaardt de gemeente het monument dat op 29 juli 1933 door burgemeester P.A.F. Blom wordt onthuld. Aanwezig is de dochter van de ontwerper van het Esperanto, Lidja Zamenhof. De eerder genoemde bezwaren over de kwetsbaarheid van het monument vanwege de gebruikte materialen en toegepaste technieken wordt bewaarheid. In 1970 zijn de meeste mozaiekdelen van de wereldbol aangetast of verdwenen. De gemeente ziet op tegen de restauratiekosten en het monument dreigt afgebroken te worden. Na interventie van verschillende zijden wordt in 1973 gekozen voor conserverende herstelwerkzaamheden. De wereldbol, ontdaan van de werelddelen in mozaiek, wordt gepleisterd en groen geverfd. Ook de opgaande zuil wordt gepleisterd en wit geverfd. De marbrietplaten met daarop teksten verband houdend met het monument en de ontwerper van het Esperanto, Dr. Lodewijk Lazarus Zamenof (1859-1917), worden vervangen door kunststofplaten en de koperen band rondom de wereldbol door een perspexen exemplaar. In 1999 neemt de gemeentelijke Commissie Beeldeninspectie het initiatief om het Esperantomonument ingrijpend en duurzaam te restaureren. De restauratie wordt uitgevoerd door Alfred van Wilgenburg daarbij begeleid door genoemde Commissie Beeldeninspectie en Gerard Overeem van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg in Zeist. Op 9 september 2000 wordt het monument opnieuw onthuld in aanwezigheid dit keer van de kleinzoon van Dr. L.L. Zamenhof, Dr. L.C. Zaleski-Zamenhof. Ook de inmiddels hoogbejaarde ontwerper Mario Santuz woont de wederonthulling bij.

Technische gegevens: oorspronkelijk terrazzowerk en de bol van terrazzo bekleed met mozaiek van Venetiaans glas. Sedert 2000: terrazzowerk; de bol is van dikke weersbestendige terrazzo vermengd met gekleurde glasfractie vervaardigd; de meridianen zijn van brons. De oorspronkelijke tekstplaten in marbriet zijn nu eveneens van dit materiaal.

nieuwsberichten

12 augustus 2008

Literatuur

W.A. van Ham en C.D. Vanwesenbeeck, 'Gids voor oud-Bergen op Zoom', Antwerpen 1983; Drs. Willem Blok en Puck van Eenennaam, 'Beeldig Bergen', Gemeentemuseum Bergen op Zoom [1987], p. 74 en 75, nr. 69.

Esperantovereniging